"Pierwsze światło" z teleskopu HESS II

26 lipca 2012 rozpoczął pracę (czyli - jak mówią astronomowie - odebrał "pierwsze światło") 28-metrowy teleskop do obserwacji promieniowania Czerenkowa wywołanego przez kaskady cząstek generowanych w atmosferze Ziemi przez pochodzące z kosmosu promieniowanie gamma i promieniowanie kosmiczne. Wraz z czterema mniejszymi działającymi już od 2004 roku teleskopami o średnicy 12m tworzy on High Energy Stereoscopic System (HESS).

Nowy teleskop o nazwie HESS II jest dziełem licznego międzynarodowego zespołu, również z udziałem astronomów z UMK, prof. B. Rudaka i dra K. Katarzyńskiego. W Polsce wykonano części mechaniczne systemu kolimacji zwierciadeł nowego teleskopu - łącznie 1000 szt. kompletów kolimatorów. Strona polska sfinansowała również zakup 84 zwierciadeł dla nowego teleskopu. Udział Polski w budowie teleskopu był finansowany w ramach specjalnego projektu badawczego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

HESS II umożliwi obserwacje nieba w zakresie dziesiątków GeV - słabo dotychczas zbadanym zakresie energii fotonów  gamma pomiędzy zakresem energii badanym przez satelitarne teleskopy gamma, a zakresem badanym przez obecne naziemne obserwatoria promieniowania gamma.

Znajdujące się w Namibii obserwatorium HESS działa już prawie dekadę i jest obecnie zarządzane i użytkowane przez zespół ponad 170 naukowców z 32 instytucji naukowych w 12 krajach. Członkiem konsorcjum HESS jest m.in. Centrum Astronomii UMK w Toruniu. Do dnia dzisiejszego międzynarodowy zespół HESS opublikował ponad 100 artykułów naukowych w renomowanych czasopismach o zasięgu międzynarodowym, w tym tak prestiżowych jak Science i Nature. W 2006 roku zespół HESS został uhonorowany Nagrodą Kartezjusza Komisji Europejskiej - najwyższym europejskim wyróżnieniem przyznawanym za współpracę naukową, a w 2010 roku zespół HESS otrzymał prestiżową Rossi Prize Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego.